Murat Yıldırımoğlu, www.muratyildirimoglu.com
Elektronik Posta Sistemleri
Elektronik posta (e-posta) sistemleri iki öğeden oluşur:
1) Elektronik posta sunucular (mail server)
2) Elektronik posta istemciler (mail client)
Elektronik posta sunucularda kullanıcılar için posta kutuları yaratılır. Kullanıcılar, bilgisayarlarına yüklenen e-posta istemci programlarla sunucuya erişip posta kutularına bağlanırlar; gelen mesajları okurlar, başkalarına e-posta gönderirler.
E-posta sunucu sektöründe Microsoft’un Exchange Server’ı dışında IBM’in Lotus Notes adındaki program, IMail, MerakMail, KolayMail gibi programlar bulunur.
E-posta istemci kısmında ise Microsoft’un Outlook, Outlook Express programları, Outlook Web Access çözümünün yanı sıra Thunderbird, Eudora gibi başka ürünler bulunur.
İstemci
programlar yalnızca e-posta sunucularla iletişime geçerler. Onlar bir başka
kullanıcıya gidecek mesajlarını posta sunucuya bırakırlar. Posta sunucu, mesajı
inceler,
DNS Server’da
herhangi bir etki alanından sorumlu e-posta sunucuyu gösteren kayıt Mail
Exchanger (MX) kaydıdır. Bu kayıtta belirtilen bilgisayarın adını ve IP
adresini gösteren host (A) kaydı da bulunmalıdır.
Posta sunucu,
karşı etki alanının posta sunucusunu bu MX ve A kayıtları aracılığı ile bulur,
mesajı o sunucuya iletir.
Exchange 2003,
bir e-posta sunucu programıdır.
1. Active Directory ortamı: Exchange Server, AD ortamındaki bir makineye (DC ya da Member Server) kurulabilir. Ad etki alanına üye olmayan bir Windows 2003 makineye kurulamaz.
2. Exchange Server yüklenecek makinede ASP.NET, NNTP, SMTP ve WWW hizmetleri yüklü olmalıdır.
3. Exchange Server yüklenecek makine bir Global Catalog’a hızlı bir şekilde ulaşabilir olmalıdır.
Global Catalog orman çapındaki tüm
domainlerdeki tüm nesnelerin bilgisini içeren DC. Birden fazla domain varsa DC’ler
arası ilişkileri düzenlemede logon etmede
kolaylık sağlıyor. Bir DC’nin GC olup olmadığı AD Sites and Services’ten
DC’nin altında NTDS Settings’e sağ tıklanıp görülebilir.
GC’a niye hızlı bir şekilde bağlanmalı? Exchange Server Genel
Adres Listesini (GAL) GC’dan alır
Active Directory’nin Schema’sını görmek için mmc console açılır. Add/Remove Snap-in’den Active Directory
Schema eklenir. Eğer “snap-in listesinde Active Directory Schema” görünmüyorsa
komut satırından verilecek komutla görünür duruma getirilir.
Komut:
REGSVR32 SCHMMGMT.DLL
Console kurulup AD Schema açıldıktan sonra sol taraftaki classes panosunu
genişletiyoruz. User ve computer nesnelerini inceliyoruz. ES kurulduktan sonra yeni
nesneler eklenecek, user nesnesinin altına yeni öznitelikler eklenecek.
AD veritabanı \WINDOWS\NTDS klasöründeki NTDS.DIT dosyasında saklanır.
AD veritabanının
mantıksal olarak üç bölümü var. Schema, configuration ve domain. Bu bölümlere “partition”
diyoruz.
AD veritabanındaki configuration
kısmına bakmak için ADSIEDIT.MSC adlı konsolu kullanırız. Bu konsol hazır
gelmez, Windows 2003’ün destek araçları (support tools) ile yüklenir.
Destek araçlarını Windows
2003 CD’sinden, support\tools klasörü altındaki Suptools.msi programını
çalıştırarak yükleriz.
Start " Run "
adsiedit.msc 8
Adsiedit.msc ile AD veritabanının
içine kadar gidiyoruz. Adsiedit.msc’de gördüğümüz şeyler bugüne kadar gördüğümüz tüm yönetim
konsollarının toplamı gibidir.
Exchange Server’ın
kurulumu sırasında “Exchange Domain Servers” ve “Exchange Enterprise Servers”
adında iki grup yaratılır.
Exchange Domain Servers
grubu etki alanındaki Exchange Server makinelerini içerir.
Exchange Enterprise
Servers grubu ormandaki etki alanlarındaki “Exchange Domain Servers” gruplarını
içerir.
HKLM\Software\Microsoft
altına “Exchange” adında bir key eklenir.
HKLM\System\CurrentControlSet\Services
altına Exchange’in hizmetleriyle ilgili kayıtlar eklenir.
Varsayılan olarak
\ProgramFiles\Exchsrvr
Bu klasörün altında alt
klasörler vardır. Bu alt klasörlerden bazıları paylaşıma açılmıştır.
\ProgramFiles\Exchsrvr\bin
klasöründe çeşitli program dosyaları bulunur.
\ProgramFiles\Exchsrvr\mdbdata
klasöründe Exchange Server’ın veritabanları bulunur.
Kurulum Typical ya da
Custom ya da Minimum şeklinde yapılabilir. Typical kurulumda makineye iki öge
yüklenir:
1. Microsoft Exchange Messaging and Collaboration Services: Exchange’in kendisi.
2. Microsoft Exchange System Management Tools: Exchange Sistemini yönetim
için gereken araçlar. Bu araçlar 2000, XP ya da 2003 yüklü herhangi bir
makineye yüklenebilir.
Kurulabilecek başka öğeler de var o ama öğeler genelde Exchange’in başka
sistemlerle ilişkisini sağlamak için varlar. O yüzden genelde bu öğeleri
seçmiyoruz
Exchange kurulurken şema değiştirildiği için ve AD veritabanının Schema ve Configuration
bölümünde değişiklik yapıldığı için kurulumu yapan kişinin “Schema Admins” ve
“Enterprise Admins” gruplarına üye olması gerekir.
Exchange’in veritabanları büyüme eğilimindedir. Bu yüzden varsayılan klasör
(\Program Files\Exchsrvr klasör) yerine boş alanı bol alan bir disk bölümüne kurmakta
yarar var.
Exchange’i kurarken yeni bir Exchange organizasyonu yaratmak ya da bir
Exchange 5.5 organizasyonuna katılmak şıklarından birisi seçilir. Eskiden gelen
bir Exchange 5.5 yoksa yeni bir organizasyon yaratırız. Organizasyonun pek bir
anlamı ve önemi yoktur: Yalnızca Exchange yönetim konsolunda en tepedeki öğe
olarak organizasyonun adı görüntülenir.
Exchange Server kurulu olmayan makinelere Exchange Server’ın yönetim
araçlarını kurmak için de setup.exe programı çalıştırılır ama typical değil
custom (özel) kurulum seçilir. Özel kurulumda kurulumda yalnızca Exchange System Management Tools
seçilecek. Bu öğeyi kurmak için bilgisayarda yalnızca “Internet Information
Services Manager” öğesinin bulunması yeterlidir.
Exchange’i kurabildik çünkü Schema Admins ve Enterprise Admins ve Domain Admins
gruplarına üyeydik. Üye olmasaydık kurulumu yapamayacaktık. Bu gruplara üye
olmayan kullanıcıların Exchange Server kurulumu yapmasını istiyorsak Schema Admins,
Domain admins ve Enterprise Admins gruplarına üye olan bir kullanıcı ortamı Exchange
kurulumuna hazır edecek. Bu da şu komutlarla yapılacak:
SETUP /forestprep
ve
SETUP /domainprep
Prep: Preparation: Hazırlama
Recipient (Alıcı): Mesaj
alıp-verebilen nesneler
Exchange’de alıcı
nesneleri tanımlayacağız.
1. Posta
kutusu (Mailbox): Kurum içindeki kullanıcılar için yaratılır.
Kullanıcının gelen-giden mesajları ve diğer öğeleri posta kutusunda durur. Posta
kutularının bilgisi, alıcıların listesini içeren Genel Adres Listesinde (Global
Address List-GAL) görünür.
2. İlgili
Kişi (Contact): Kurum dışında olup da kurum için anlamı olan
kişilerin e-posta adreslerini göstermek için yaratılır. Bu nesnelerin, e-posta
adreslerini göstermek için yaratılır. Bu nesnelerin bilgisi de GAL’da yeralır.
3. Grup
(Group): Kullanıcıları/ilgili kişileri gruplayıp onlara
topluca mesaj göndermek için yaratılır. Bu nesnelerin bilgisi de GAL’da yer
alır.
4. Ortak
Klasör (Public Folder): Ortak mesajlaşma alanları oluşturabilmek için
kullanılır. Başlangıçta ortak klasörlerin bilgisi GAL’da yer almaz.
Exchange Server yönetim konsolu yüklendiğinde “AD Users and Computers”
konsolunda değişiklik yapıyor ve Exchange ile ilgili bilgilerin görüntülenmesi sağlanıyor.
Posta kutularını iki
şekilde yaratabiliriz.
1. Yeni kullanıcı
yaratırken karşımıza onunla ilgili posta kutusunu yaratma seçeneği çıkar, bu
seçeneği kullanarak posta kutusunu yaratabiliriz.
2. Eski kullanıcılar için
(Exchange kurulmadan önce yaratılmış kullanıcılar) AD Users and Computers
konsolundaki “Exchange Tasks” şıkkını kullanarak posta kutusu yaratabiliriz.
1. Kapsam (Scope): Grubun nerelerden üye alabileceğini ve gruba
nerelerde izin, hak verilebileceğini belirler.
2. Tür (Type):
Gruba izin/hak verilebilir mi, gruba e-posta gönderilebilir mi konusunu
belirler.
1.Domain Local: Ormanın
her yerinden üye kabul edebilir, yalnızca bulunduğu etki alanında izin/hak
verilebilir.
2.Global: Yalnızca kendi
etki alanından üye kabul edebilir, bu gruba ormanın her yerinden izin/hak
verilebilir.
3.Universal: Ormanın her
yerinden üye kabul edebilir, ormanın her yerinde bu gruba izin/hak verilebilir.
1.Security (Güvenlik): Bu
türdeki gruplara izin/hak verilebilir ve e-posta gönderilebilir.
2.Distribution (Dağıtım):
Bu türdeki gruplara izin/hak verilemez, yalnızca e-posta gönderilebilir.
Öneri: Kurum içi
kullanıcıları içerecek gruplar HER ZAMAN security türünde olsun. Distribution
türündeki gruplar yalnızca CONTACT’ları içersin.
Başlangıçta, Security
türünde ve Universal kapsamında grup yaratılamaz. Çünkü etki alanının işlevsel
düzeyi buna uygun değildir.
Etki Alanının İşlevsel
Düzeyleri (Functinal Levels)
1.Windows 2000 Mixed: Bu
işlevsel düzeyde etki alanında NT DC’ler, 2000 DC’ler ve 2003 DC’ler bulunabilir.
2.Windows 2003 Native: Bu
işlevsel düzeyde, etki alanında 2000 DC’ler bulunabilir.
3.Windows 2003 Server: Bu
işlevsel düzeyde, etki alanında yalnızca 2003 DC’ler bulunabilir.
Etki alanının işlevsel
düzeyini “Windows 2000 Native” ya da “Windows 2003 Server” yaptığımızda
Security türünde ve Universal kapsamında grup yaratabiliriz.
Etkialanının işlevsel
düzeyi, “AD Users and Computers” konsolunda, etki alanına sağ tıklayıp “Raise
domain functional level” şıkkını seçerek arttırılabilir.
Ortak Klasörler Outlook
programından ya da Exchange System Manager (ESM) konsolundan yaratılabilir.
İstemcilerin
Yapılandırılması
Kullanacağımız Email
Client programları
1.Outlook
2.Outlook Web Access
3.Outlook Express
4.Telnet
İstemci programlar
Exchange Server’a iki şekilde bağlanabilirler.
1.Microsofta özgü MAPI
(Messaging API) ile
2.Mesajlaşma ile ilgili
Internet protokolleri ile (POP3, SMTP vb.)
MAPI yaklaşık olarak
300-400 arası API içerir.
API (Application
Programming Interface): Program üretirken kullanılabilecek fonksiyonlar.
Outlook bir mesajlaşma,
kişisel hayatımızı düzenleme (personal productivity) ve birlikte çalışma
(collaboration) programıdır.
Mesajlaşma
Outlook ile MAPI
üzerinden Exchange Server’a bağlanabiliriz ya da Internet Protokollerini
kullanarak (POP3, HTTP, IMAP4 gibi) Exchange Server’a ve diğer posta sunuculara
bağlanabiliriz.
Diğer şıklar ile Internet
protokollerini kullanarak Exchange Server’a ve diğer posta sunuculara bağlanabiliriz.
Microsoft Exchange Server
hesabını tanımlarken iki şeyi belirtmemiz istenir.
1.Posta kutusunun
bulunduğu Exchange Server’ın FQDN’i. Örnek eminepc.basbakanlik.gov.tr
2.Posta kutumuzun adı:
Kullanıcı adı
Not: Outlook 2000 ve
Outlook XP’de Exchange Server’ın NETBIOS adı esastır.
Outlook 2003’e özel bir
hata durumu:
Başlangıçta her al/gönder
(Send/Receive) denildiğinde işlem gerçekleşir (mesajlar alınır-verilir). Ama her
seferinde bir nesnenin bulunamadığına ilişkin bir hata mesajı da alınır.
Nedeni: Outlook 2003 her
gönder/al komutuyla birlikte Exchange Server’da bulunmasını beklediği “Exchange
Offline Address Book (Exchange Çevrimdışı Adres Defteri: GAL’ın çevrimdışı
kopyası) sunucudan indirmeye çalışır. Başlangıçta böyle bir defter yoktur. Bu
yüzden hata mesajı alınır.
Çözümü: Exchange
Server’da bir çevrimdışı Adres Defteri oluşturulur.
Nasıl? ESM’de Recipients
kabının altındaki “Offline Address Lists” kabına git. Default Offline Address
List’e sağ tıkla, “Rebuild” şıkkını seç.
Posta Kutusu Altındaki Klasörler
Not: Outlook’ta Mailbox
altında gördüğümüz herşey Exchange Server’da tutulmaktadır.
Calendar (Takvim): Tarihe
bağlı işler, randevular buraya kaydedilir.
Reminder: Anımsatıcı
Contact (İlgili Kişi): Kullanıcıya
özel kişi bilgilerini buraya kaydederiz.
Spouse: Eş
Anniversary: Evlilik
Yıldönümü
Deleted Items: Silinmiş
Öğeler
Exchange 2003’de silinmiş
ve Deleted Items’dan boşaltılmış mesajları 7 gün boyunca kurtarabiliriz. Bunu,
Deleted Items klasörü üzerindeyken Tools menüsünden “Recover Deleted Items”
şıkkını seçerek yaparız.
Drafts (Taslaklar): Henüz
son durumunu almamış öğeler burada tutulur.
Inbox (Gelen Kutusu):
Bize gelen öğeler burada tutuluyor.
Journal (Günlük)
Outlook’da yapılan işlemlerin kaydı istenirse burada tutulur. (Çok fazla kayıt
yaratılacağı için genelde burası etkinleştirilmez.)
Not: ABD’deki Sarbanes-Oxley Yasası
e-postaların ve bilgisayarda tutulan çok sayıda verinin uzun yıllar
saklanmasını ve gerektiğinde ilgili makamlara sunulabilmesini gerektiriyor.
Junk Mail: Çöp-Spam
mesajlar
Junk mail ayarları Outlook’ta Tools, Options, General sekmesinden
“Junk mail” düğmesinden yapılır. Burada çöp mesajları bulma etkinliğini Yüksek
(High) olarak işaretlemekte yarar var.
Notes (Notlar): Post-It
not şeklindeki kolayca hazırlanıp kaydedilen notları içerir. Bu notlar Outlook
dışına çıkartılıp örneğin masaüstüne kopyalanabilir.
Outbox: Giden mesajları
içerir: Outlooktan henüz e-posta sunucusuna teslim edilmemiş öğeler.
Sent Items: Gönderilmiş
mesajları içerir: Outlooktan e-posta sunucuya teslim edilebilmiş öğeler.
Sync Issues:
Senkronizasyonla ilgili bilgileri ve sorunları içerir.
Tasks: Görevlerimizi
içerir.
Birlikte Çalışma
(Collaboration) Uygulamaları
1.Anket
Yeni bir mesajın üzerindeyken
Options (Seçenekler) düğmesine basıp karşımıza çıkan pencerede “Use voting
buttons” (Oylama düğmeleri kullan) alanını işaretleyebiliriz.
Tracking: İzleme
Reply: Yanıt
2.Toplantı Daveti
Invite: Davet etmek
Attendendee: Davetli
Required: Zorunlu. Katılması
zorunlu
Optional: Seçimsel.
Katılması isteğe bağlı.
3. Belge Dolaştırma
Office programları (Word,
Excel gibi programların hazırladığı belgeler, File menüsündeki “Send to”
(Gönder) şıkkı seçilip, çıkan menüden “Routing recipient” şıkkı seçilerek başka
kullanıcılara, birbiri ardına gönderilebilir.
Normalde Outlook Exchange
Server’daki posta kutusunu görüntüler. Veriler Exchange Server’da durur.
Outlook’da
tanımlayabileceğimiz kişisel klasörler ile Exchange Server’da duram
mesajlarımızı yerele (Outlook’un çalıştığı bilgisayara, kullanıcının profilinin
altındaki bir klasördeki bir dosyaya) indirebiliriz.
Personal Folder .pst
uzantılı bir dosyadır. Kişisel Klasör Outlook’ta Tools, Options, Mail Setup,
Data Files bölümünden tanımlanır. Tanımlandıktan sonra teslimatı (Delivery)
kişisel klasöre olacak şekilde yapılandırırsak, Outlook ile Exchange Server’a
bağlandığımızda mesajlar yereldeki kişisel klasöre teslim edilir.
Amaç: Ortak mesajlaşma
alanları oluşturmak.
Ortak klasörler
Outlook’ta, klasör listesinde Public Folders’ın altındaki All Public Folders
öğesine sağ tıklayıp “New folder” şıkkı seçilerek yaratılır.
Bir ortak klasörü yaratan
kullanıcı o klasörün sahibidir. (owner). Sahip klasör üzerindendeki izinleri
belirleyebilir. İzinler, roller temelinde verilir. Her rol, kullanıcıların
yapabilecekleri bir ya da birden fazla eyleme karşılık gelir.
Amaç: Exchange Server’da
bulunan posta kutusuna Internet Explorer benzeri bir tarayıcı ile erişmek.
Mekanizma: Exchange
Server kurulurken makinede bulunan web sitesinin (Default Web Site) altında
“Exchange” adında bir sanal klasör (Virtual Directory) oluşturulur. Bu sanal
klasöre bağlanılarak posta kutusuna erişilir.
Örnek: http://ahmetpc/exchange
Yukarıdaki adres
verildiğinde bizden bir kullanıcı adı ve parolası istenir. Bu bilgiler
girildiğinde posta kutusuna bağlanılır.
Bir başka URL: http://ahmetpc/exchange/ozgur. Bu
adresi verdiğimizde doğrudan Ahmetpc adındaki Exchange Server’da “Ozgur”
adındaki kullanıcının posta kutusuna bağlanmak isteriz. Tabii yine bizden
kullanıcı adı ve parolası istenecektir.
Bir başka URL: http://ahmetpc/exchange/ahmet/inbox/kalem.eml.
Bu adresi verdiğimizde Ahmetpc adındaki Exchange Server’da “Ahmet” adındaki
kullanıcının posta kutusunun altındaki Inbox klasöründeki konus “kalem” olan
mesaja doğrudan ulaşırız.
OWA’da başlangıçta “Global
Address List” karşımıza çıkmaz. Ama yeni mesaj yazarken To: düğmesine basıp
sonra da ad kısmına bir boşluk (space) girip “Find” düğmesine basarsak “Global
Address List” karşmıza çıkar.
OWA’nın Adresinin Değiştirilmesi
Amaç: http://ahmetpc/exchange yerine http://webmail.aselsan.com.tr benzeri
bir adresle OWA’ya ulaşmak.
İşlemler:
1.DNS’de ilgili host (A)
kaydını yarat.
Örnek: aselsan.com.tr altında
webmail adında bir host (A) kaydı yaratılabilir.
2.ESM’de Servers kabının
altında Exchange Server’ı bul, altındaki Protocols kabına git. HTTP kabına sağ
tıkla, “New HTTP Virtual Server” şıkkını seç. Burası yeni bir web sitesi
yaratmaya benzer. Burada yeni web sitesinin IP adresi kısmını “All unassigned”
da bırak, yanındaki Advanced düğmesine tıklayıp karşına çıkan ekranda host name
alanına arzulanan ifadeyi gir. Örnekte webmail.aselsan.com.tr
Kullanıcıyı belirtmenin
yollları
1. POP3 (Post Office Protocol version 3): Bir posta sunucusunda posta kutusunda bulunan
Inbox klasörüne erişimimizi sağlar.
3. SMTP (Simple Mail Transfer Protocol): İstemciden sunucuya ve sunucudan sunucuya mesaj
gönderilmesini sağlar.
4. NNTP (Network New Transfer Protocol): Haber grubu sunucularına bağlanıp işlem yapmayı
(haber gruplarına abone olma, haber gruplarına yazı gönderme/alma gibi) sağlar.
5. LDAP (Lightweight Diretory Access Protocol): Bir dizin sunucusuna bağlanıp işlem yapmayı
sağlar.
6. HTTP (Hyper Text Transfer Protocol): Bir web sunucusuna bağlanıp, web sayfalarını
aktarmayı sağlar.
Not: Exchange 2003’de
POP3, IMAP4 ve NNTP hizmetleri başlangıçta devre dışı (disabled) durumdadır.
OE, Exchange Server’a ya
da başka e-posta sunuculara Internet protokolleri ile bağlanabilen bir istemci
programıdır.
Not: Exchange 2003’de POP3,
IMAP4 ve NNTP hizmetleri başlangıçta devre dışı (disabled) durumdadır.
OE’de Bir e-posta hesabının
tanımlanması sırasında belirtilmesi gereken parametreler:
1. Display name:
Görüntüleme adı. Örnek “Kazım Doğru” gibi.
2. Mail address: E-posta
adresi. Örnek kazim@esgimtas.com.tr
gibi.
3.Sunucunuzun türü (POP3
mü, IMAP4 mü, yoksa http mi?)
4.Incoming Mail Server : POP3
sunucunun adı ya da adresi
5.Outgoing Mail Server: SMTP
sunucunun adı ya da adresi
6. POP3 sunucuya oturum
açmak için gereken kullanıcı adı ve parolası.
Not: POP3 protokolü
varsayılan olarak, e-posta sunucusundaki mesajları yerele indirir.
OE ile işlem yaparken
karşılaştıklarımız:
1.OE ile kendi etki
alanımızdaki kullanıcılara mesaj atabiliyoruz.
2.OE ile başka etki
alanlarındaki kullanıcılara mesaj atamıyoruz. Bir hata mesajı alıyoruz. Hata
mesajının içinde “Unable to relay for….” (belirtilen adres için aktarıcılık
yapamıyorum) şeklinde bir ifade var.
Çözüm: OE’de Tools,
Accounts kısmından tanımladığımız posta hesabını bulup, Servers sekmesinden My Outgoing server requires authentication (Giden posta sunucum kimlik doğrulaması gerektiriyor) kutusunu
işaretliyoruz.
SMTP sunucuların iki
temel görevi vardır:
1. Nereden gelirse gelsin
kendi etki alanlarını hedefleyen mesajları kabul edip ilgili posta kutularına
yerleştirmek.
2.Başka etki alanlarını
hedefleyen mesajları alıp yerlerine ulaştırmak. Buna aktarıcılık (relaying)
denir.
Aktarıcılık konusunda iki
terim vardır.
SMTP sunucunun relay’e
açık olması istenilen bir şey değildir, çok kötü bir şeydir: Spammer’lar yani
istenilmeyen mesajları çok sayıda kişiye göndermeye çalışanlar bu şekildeki
sunucuları kullanıp onların üzerinden binlerce, milyonlarca mesaj göndermek
isterler.
Exchange 2000 ve
2003’deki SMTP sunucular başlangıçtan itibaren aktarıcılığa kapalıdırlar. Bu
yüzden, OE’de “SMTP sunucuya oturum aç” kutusunu işaretlemezsek başka etki
alanlarını hedefleyen mesajları gönderemiyoruz.
Outlook’ta böyle bir
durum yaşamadık çünkü Outlook, Windows’a oturum açma adımızla Exchange Server’a
o kullanıcı adıyla bağlanıyor.
Single sign-on = Tek bir
oturum açışla tüm hizmetlerden yararlanma. Windows-Outlook-Exchange Server bu
olayı sağlıyor.
Relay özelliği ESM’de
Exchange sunucunun altında, Protocols kabının altındaki SMTP kabının altındaki
“Default SMTP Virtual Server” öğesinin “Access sekmesindeki Relay bölümünden yönetilir.
Select which computers
may relay through this virtual server (Bu SMTP sanal sunucu üzerinden hangi
bilgisayarlardan gelen mesajların aktarılacağını seçin):
O Only the list below:
Yalnızca aşağıdaki listede belirtilen bilgisayarlar.
O All except the list
below: Aşağıdaki listede belirtilenler dışındaki tüm bilgisayarlar.
Allow all computers which
successfully authenticate to relay, regardless of the list above: Yukarıdaki
listeye bakmaksızın, başarılı bir şekilde kimlik doğrulaması yapan tüm makinelerden
gelen mesajlar için aktarıcılık yap.
Telnet’i Remote Desktop’un
komut satırından yapılanı gibi düşünebiliriz.
Telnet ile bir sunucunun
belli bir hizmetine (örneğin POP3, SMTP gibi) bağlanıp, o hizmete özgü komutlar
vererek işlem yapabiliriz.
1.Telnet
pop3sunucusununadı 110 8
110 nolu porttan (POP3
portu) adı belirtilen POP^sunucusuna bağlanılır. Bundan sonraki komutlar,
girilen Telnet ortamında verilecektir.
2.User kullanıcı adı 8
POP3 sunucuya oturum
açmak için gereken kullanıcı adı girilir.
3.Pass parola 8
Kullanıcının parolası
girilir.
4.List 8
Bağlanılan posta
kutusundaki Inbox klasöründeki mesajlar listelenir. (Mesajların sıra numarası
ve büyüklükleri listelenir)
5.Retr mesajno 8
Numarası belirtilen mesaj
alınır. (Retrieve)
6.Dele mesajno 8
Numarası belirtilen mesaj
silinir. (Delete)
7.Quit 8
Telnet ortamından çıkılır.
1.Telnet smtpsunucununadı
25 8
Adı belirtilen sunucuya
25 nolu SMTP sunucudan bağlantı sağlanır.
2.Helo ya da Ehlo 8
SMTP sunucuya oturum açma
komutu (Selam komutu)
3.mail from: bill@gates.com 8
bill@gates.com adresinden mail var.
4.rcpt to: gokhan@havelsan.com.tr
Alıcı şudur.
5.data 8
Mesaj yazmaya başlıyorum.
……………….Mesajın 1.satırı.
……………….Mesajın 2.satırı.
. Mesaj sonunu göstermek üzere tek bir nokta ve
enter
6.Quit 8
Telnet ortamından çıkış.
1.Normal SMTP
2.Enhanced SMTP (ESMTP)
Normal SMTP’yi
destekleyen sunucular HELO komutundan anlarlar.
ESMTP’yi destekleyen
sunucular HELO’yu da EHLO’yu da kabul ederler.
EHLO komutu verildiğinde
SMTP sunucu anladığı Enhanced SMTP’ye özgü komutların bir listesini verir.
Aselsan (Exchange
Organizasyonunun Adı)
Global Settings (Global
ayarlar buradan yapılır.)
Recipients (Alıcılar.
Alıcıların adreslemesi ile ilgili işlemler buradan yapılır.)
Servers (Sunucular.
Exchange Server’lar buradan görüntülenir ve yönetilir.)
Connectors (Exchange
organizasyonunun dış dünya ile bağlantısını sağlayan/düzenleyen connector’lar
buradan tanımlanır.)
Tools (Araçlar: Mesaj
izleme aracı gibi araçlar buradadır.)
Folders (Ortak klasörler
buradan yaratılıp yönetilebilir.)
Global Settings
Internet Message Formats:
Bu bölümde Internetteki etki alanlarına mesaj gönderilirken mesajların hangi
formatta olacağı belirtilir. Başlangıçta tek bir format seçeneği vardır. Adı
“Default” olan seçenek. Bu seçenek, etki alanı ayırt etmeksizin tüm SMTP etki
alanları için mesajların nasıl oluşturulacağını belirtir. Sonradan örnek olarak
tai.com.tr etki alanı için farklı bir format tanımı oluşturabiliriz.
Message Format Sekmesi
Mesajlar MIME’a göre mi
yoksa UUENCODE’a göre mi oluşturulacak?
Her iki seçenek de
normalde yalnızca 7 bitlik ASCII verileri iletebilen Internet Protokollerinin,
7 bitlik ASCII olmayan verileri de iletebilmesini sağlar.
Advanced (Gelişmiş
Sekmesi)
Rich Text: Zengin Metin
Word wrap: Satır sonuna
gelindiğinde otomatik olarak alt satıra inilmesi.
Out of office response:
Ofis dışındayım şeklinde yanıt.
Kurum dışına çıktığı
zaman, kurum içinden gelen mesajlara yanıt veremez. Otomatik olarak ofis
dışındayım mesajı.
Global Settings
Message Delivery
(Mesajların gönderilip alınmasına ilişkin ayarlar)
Defaults (Varsayılan
ayarlar)
Sending message size (Gönderilen
mesajlar üzerine sınır)
Receiving message size
(Alınacak mesajlar üzerine sınır)
Recipients limits (Alıcı
sayısı üzerine sınır; mesajların “kime” kısmında en çok kaç kişinin bilgisi
bulunabilir.
Message Delivery
(Mesajların gönderilip alınmasına ilişkin ayarlar): Buradaki Defaults
sekmesinde alınacak ve gönderilecek mesajlar üzerine büyüklük sınırları var.
Sender Filtering
(Gönderene göre mesajları filtreleme): Örneğin: gorkemcetin@linux.org.tr adresinden
gelen mesajları süzüp alınmasını engelleyebiliriz.
Recipient Filtering (Alıcıya
göre mesajları filtreleme): Örneğin: Genel müdürümüz Ahmet Hakimoğlu’na dışarıdan
mesaj gelmesini engelleyebiliriz.
Not: Sender ve recipient
filtering’in çalışması için Exchange Server yüklü makinede, SMTP sanal sunucu
üzerinde de filtrelemeyi etkinleştirmek gerekir.
Connection Filtering (Bağlantı
süzmesi): Burada Internetten elde edeceğimiz kara listelere göre mesaj
göndermek isteyen sunucuları engelleyebiliriz.
Global Settings, Mobile
Services (Mobile Hizmetler): Mobile araçlarla bağlanan kullanıcılara
vereceğimiz hizmetler buradan ayarlanır.
OMA = Outlook Mobile Access:
OWA’nın minimum grafik gösteren, düşük hızlarda iyi çalışan sürümü.
www.sabah.com.tr → normal site
cep.sabah.com.tr → mobile kullanıcılar için site
ActiveSync: Windows
Mobile İşletim Sistemleri kullanan aygıtların Exchange Server’a bağlanıp,
kullanıcının posta kutusuyla senkronizasyon yapmasını sağlayan özelik.
Recipients (Alıcılar)
All Adress Lists (Tüm
Adres Listesi tanımları)
Offline Address Lists (Çevrimdışı
Adres Listesi Tanımları)
Recipient Update Services
(Alıcı Adreslerini Güncelleme Hizmetleri)
Recipient Policies
(Alıcıların adreslerini tanımlama ilkeleri)
Recipient Policies
Default Recipients Policy
(Hazırgelen Alıcı İlkesi): Bu ilke kulanıcıların e-posta adreslerinin
kullanıcınınadı@windows2003etkialanıadı şeklinde oluşturulacağını belirtir.
Başlangıçta her alıcı
için bir SMTP adresi, bir de X.400 adresi oluşturulur.
X.400: ISO’nun e-mail
standardı.
X.25: ISO’nun paket
anahtarlamalı ağ standardı
X.500: ISO’nun dizin
(directory) standardı
This exchange
organization is responsible for mail delivery to this address. Bu Exchange organizasyonu
yukarda tanımlanan adrese mesaj teslimatından sorumludur.
Recipient Update Services (Alıcı ilkelerini güncelleme hizmetleri)
Recipients Policies kabında yer alan ilkeler uyarınca adreslerin güncellenmesini buradaki hizmetler gerçekleştirir.
Update: Güncelle
Rebuild: Adresleri yeni baştan oluştur (ilkelere bakarak). Sorun çıkarsa (E-mail adreslerinin oluşmaması gibi) bu hizmetleri veren DC ve Exchange Server adlarını denetlemek gerekir.
Exchange organizasyonunun yönetiminde iki kavram kullanılır:
Not: Her AD ortamında tek bir adet Exchange organizasyoun bulunabilir. Organizasyon için iki çalışma modu söz konusudur:
1.Mixed Mode (Karışık Kip): Bu kipte, organizasyonda hem Exchange 5.5’ler hem Exchange 2000’ler, hem de Exchange 2003’ler bulunabilir.
2.Native Node (Yerli, doğal kip): Bu kipte organizasyonda yalnızca 2000 ve 2003 Exchange sunucular bulunabilir.
Exchange orgnizasyonu başlangıçta Mixed kiptedir. Sonradan kip Native’e dönüştürülebilir. Bu dönüştürme işlemi yapılırsa işlem geri alınamaz (Mixed kipe dönülemez).
Kip değiştirme işlemi ESM’de organizasyonun üzerinden yapılır.
Başlangıçta, ESM’da yönetim ve yönlendirme grupları görüntülenmez. Görüntülemek için organizasyon özelliklerinden “Display Administrative Groups” ve “Display Routing Groups” kutularını işaretlemeliyiz.
Başlangıçta tek bir yönetim grubu vardır: “First Administrative Group”. Sonradan başka yönetim grupları yaratılabilir.
Yönetim gruplarının altında şu kaplar bulunur.
Servers (Sunucular): Yönetim grubundaki Exchange sunucuları içerir.
Routing Groups (Yönlendirme Grupları): Yönetim grubundaki yönlendirme gruplarını içerir. Başlangıçta tek bir yönlendirme grubu vardır. “First Routing Group”. Sonradan başka yönlendirme grupları da yaratılabilir.
Folders (Klasörler): Yönetim grubundaki Exchange sunucularda bulunan ortak klasörleri (Public Folder) içerir.
Bir Exchange Server kurulurken sunucunun bulunacağı yönetim grubu belirlenir. Exchange Server bir kez bir yönetim grubuna yerleştirildikten sonra başka bir yönetim grubuna alınamaz.
Bir Exchange server kurulurken sunucunun bulunacağı yönlendirme grubu belirlenir. Exchange organizasyonu Native Mode’a alınmışsa, Exchange Server’ın bulunduğu yönlendirme grubu değiştirilebilir.
Not: Exchange Server yüklü makinenin adı değiştirilirse Exchange hizmetleri çalışmaz hale gelir.
Exchange Server’ın bulunduğ etki alanının adı değiştirilirse Exchange hizmetleri çalışmaz hale gelir.
Exchange organizasyonundaki yönetim gruplarının yönetimi belli kullanıcılara ya da gruplara delege edilebilir (Delegate Control şıkkı ile).
Kulanıcılara ya
da gruplara nesneler üzerinde şu roller tanımlanabilir.
1. Exchange Full
2. Exchange
3. Exchange View Only
Exchange ile ilgili veriler iki yerde durur.
1. Active Directory Veritabanı: Exchange organizasyonu ile ilgili bilgiler, Exchange nesneleri ile ilgili bilgiler AD veritabanında durur. Örneğin bir kullanıcının posta kutusunun olp olmadığı bilgisi, kullanıcının e-posta adresi gibi bilgiler AD veritabanından durur.
2. Exchange Veritabanları: Kullanıcıların posta kutularına ve ortak klasörlere gelen-giden mesajlar Exchange veritabanlarında durur.
Exchange veritabanlarına “store” (depo)
denir. Store’lar storage
group’larda (depolama grupları) durur.
Başlangıçta bir Exchange Server’da tek bir storage group vardır. Adı: First Storage Group olan grup. Sonradan başka Storage group’lar yaratılabilir.
Başlangıçta, First Storage Group’un altında iki adet store vardır.
1. Mailbox Store (Posta Kutusu, Deposu ya da Private Store): Kullanıcıların posta kutularına gelen-giden mesajları tutar.
2. Public Folder
Store (Ortak Klasör Deposu ya da Public Store): Ortak klasörlere gelen-giden
mesajları tutar.
Exchange’nin iki sürümü
1.Standard: Tek Storage Group olabilir. Bu storage group’un altında, başlangıçta gelen depolara (mailbox store ve public store) ek bir store yaratılamaz. Her bir depo max 16 GB büyüklüğe ulaşabilir.
2.
Not: Exchange 2003 Standard sürümüne Exchange 2003 Service Pack 2 uygulandığında store’ların büyüklük sınırı 75 GB’a çıkar.
Exchange
Server’ın sürümünü nerden anlarız ?
ESM,
Administrative Groups, Servers kabında sunucunun yanında sürüm bilgisi görüntülenir.
Exchange’in
Standard sürümü sonradan Enterprise sürümüne yükseltilebilir.
First Storage Group
Mailbox Store
Logons
Mailboxes
Full-text Indexing
Bir deponun altındaki Logons kabında, posta kutularına yapılan bağlantıları (açılan oturumları) görebiliriz. Mailboxes kabının altında o depoda bulunan posta kutularının listesini görürüz. Burası çok değerli bilgiler içerir (Posta kutusuna en son kim ne zaman bağlandı, posta kutusunda kaç adet öğe var, bu öğelerin toplam büyüklüğü nedir gibi). Full-text Indexing’de ise depodaki öğelerin indekslenmesine ilişkin bilgiler bulunur.
Not: Bir kullanıcı için posta kutusu yaratıldığında posta kutusu hemen görüntülenmez. Posta kutusu, kullanıcıya mesaj gelince ya da kullanıcı posta kutusuna bağlantı yaptığında oluşur (listelenir).
Bir depolama grubunun içindeki depolara ilişkin dosyalar aynı klasörde tutulur.
First Storage Group’un klasörü \Program Files\Exchsrvr\mdbdata klasörüdür. Bu bilgi ESM’de, First Storage Group’un özelliklerinden görülebilir (Transaction log location ve System Path location kısımlarından).
Her store için iki adet dosya bulunur.
1.) .edb uzantılı dosya: MAPI formatlı mesajları içerir.
2.) .stm uzantılı bir dosya. Internet protokolleri tarafından üretilen MIME formatlı mesajları içerir.
Exchange Server’a
iki türlü bağlanabiliyoruz: MAPI ile ya da Internet protokolleri ile. MAPI
bağlantısı MAPI formatlı mesajlar üretir. Internet protokolleri ile bağlantı
ise MIME (Multipurpose
Internet Mail Extension) formatlı mesajlar üretir.
First Storage Group
Mailbox Store
Priv1.edb
Priv1.stm
Public Folder Store
Pub1.edb
Pub1.stm
Exchange 5.5’da yalnızca .edb dosyaları vardı. MIME formatlı mesajlar MAPI formatına dönüştürülerek .edb dosyalarında saklanıyordu. 2000 ve 2003’de hiç bir dönüştürme olmadan MAPI formatlı olanları direk .edb’de, MIME formatları da .stm’de saklıyor.
Mesajların okunması
sırasında dönüştürme yapmak gerekebilir. Dönüştürme RAM’de yapılıyor. Okunmayan
(doğrudan silinen) mesajlar dönüştürülmüyor.
Not: Exchange 2007’de yalnızca .edb dosyaları var. Yani, iki sürüm sonar Exchange 5.5 yapısına dönülmüş durumda.
Bir
Depolama Grubunun (Storage Group) Özellikleri
General Sekmesi
Transaction log location: Depolama grubunu oluşturan depoların günlük dosyalarının (log file) bulunacağı klasör. First Storage Group için bu klasör \Program Files\Exchsrvr\mdbdata klasörüdür.
System path location: Depolama grubunu oluşturan depoların bulunacağı klasör. First Storage Group için bu klasör \Program Files\Exchsrvr\mdbdata klasörüdür.
Log file prefix: Günlük dosyalarının adında bulunacak olan önek. Varsayılan olarak “E00”.
Zero out deleted database pages: Silinen veritabanı sayfalarını sıfırla. İşaretlenmesi önerilmez (performans kaybına neden olur).
Enable circular logging: Günlük dosyalarını döngüsel kullan. Günlük dosyasının içindeki bir işlem veritabanına işlenince, günlük dosyasında onun kapladığı alanı sil, o yeri bir başka işlem için kullan. Böylece az sayıda günlük dosyası kullan. (Dön dön aynı günlük dosyalarını kullan.) Bu seçeneğin işaretlenmesi şiddetle önerilir.
Microsoft’un Önerisi: Maximum performans için depoların veritabanı dosyaları ile günlük dosyaları ayrı disklerdeki klasörlerde tutulsun.
Murat Yıldırımoğlu’nun Önerisi: Veritabanı dosyaları ile günlük dosyaları aynı klasörde tutulsun. Bu önerinin iki nedeni var: 1) Sunucu bilgisayarlarda yoğun olarak kullanılan RAID 5 disk sistemi yüzünden zaten ayrı disk kullanımı mümkün değildir. 2) Exchange Server’da darboğaz hemen hiçbir zaman disk kullanımı olmaz, bellek (RAM) kullanımı olur. Dolayısı ile disk performansını iyilemeye çalışmanın anlamı yoktur.
Not: Bir depolama
grubu üzerinde döngüsel günlük kullanımı etkinleştirildiğinde Microsoft
Exchange Information Store adındaki hizmeti yeniden başlatmak gerekir.
Depolama gruplarının dosyaları aynı klasörde tutulur. Yeni bir depolama grubu yaratılırken o depolama grubunun klasörü de belirtilmelidir.
Bir Deponun
(Store) Özellikleri
General Sekmesi
Default public store (Varsayılan ortak depo): Posta kutusu bu depoda bulunan kullanıcıların göreceği/yararlanacağı ortak klasör veritabanı.
Offline Address List (Çevrimdışı Adres Defteri): Posta kutusu bu depoda bulunan kullanıcıların göreceği/yararlanacağı çevrim dışı adres defteri.
Archive all messages sent or received by mailboxes on this store: Bu depoda bulunan posta kutularının aldığı, gönderdiği mesajları aşağıda belirleyen yere arşivle (bir kopyasını gönder).
Database Sekmesi:
Exchange database. Store’un .edb dosyasının adı.
Exchange streaming database. Store’un .stm dosyasının adı.
Maintenance Interval: Store’un online çevrimiçi bakım-onarım zamanı.
Time of last full backup. Son tam yedeğin alındığı tarih (tam yedek: veritabanı ve log dosyalarının yedeklenmesi)
Time of last incremental backup. Son artımlı yedeğin alındığı tarih (artımlı yedek. Yalnızca log dosyalarının yedeklenmesi)
Do not mount this store at startup:
Exchange başlarken bu store devreye alınmasın (
This database can be overwritten by a restore: Bu veritabanının üzerine yedektem geri dönülürken bu kutu işaretli olacak.
Limits sekmesi:
Bu sekmede, Bu store’da bulunan posta kutuları için sınırlar ayarlanır.
Storage Limits: Saklama sınırları
Issue warning at (KB): Posta kutusunun büyüklüğü ya da belirtilen değere ulaşınca üret.
Prohibit send at (KB): Posta kutusunun büyüklüğü ya da belirtilen değere ulaşınca gönderimi engelle.
Prohibit send and receive at (KB): Posta kutusunun büyüklüğü ya da belirtilen değere ulaşınca gönderimi ve alımı engelle.
Warning Message Interval: Uyarı mesajlarının üretileceği saat.
Deletion Settings: Silmeye ilişkin ayarlar.
Keep deleted items for days: Bu store’da bulunan posta kutularından silinen öğeleri yanda belirtilen gün kadar koru (bu süre içinde kurtarılabilir olsunlar)
Keep deleted mailboxes for days: Bu store’da bulunan posta kutuları silindiğinde yanda belirtilen gün kadar koru (bu süre içinde, silinmiş posta kutuları, posta kutusuna sahip olmayan kullanıcılara bağlanabilir. Reconnect
Do not permanently delete mailboxesw and items until the store has been backed up. Store yedeklenene kadar bu store’da bulunan hiçbirşeyi kalıcı olarak silme.
Full-Text Indexing Sekmesi:
Store içinde yer alan öğelerin metinlerinin
bütününün indexlenmesine ilişkin ayarları içerir. Normalde, öğelerin yalnızca
başlık (header) bilgileri indexlenir.
Full text işlemleri store’a sağ tıklayıp “Create Full-Text –Index” şıkkını seçilerek başlatılır. “Delete full-text index” şıkkı ile indeks silinir. “Start incremental population” şıkkı ile varolan indeks güncellenir. “Start Full Population” şıkkı ile varolan indeks bütünüyle yeniden oluşturulur.
Policies
(İlkeler) Bu depoya etki yapan sistem poliçeleri bu sekmeden görülebilir.
Exchange
Veritabanlarının Bakım-Onarımı
Exchange Server, otomatik olarak kendi veritabanlarını belli aralıklarla bakım-onarımdan geçirir (repair) ve birleştirir (defrag). Bazı nedenlerle bunu yapamazsa o zaman veritabanlarını çevrimdışı (offline) olarak bakım onarımdan geçirebiliriz, defrag yapabiliriz.
İlgili komut: ESEUTIL.EXE.
Bu program \Program Files\exchsrvr\bin klasöründe bulunur.
İşlemler:
1)
Onarılacak/Birleştirilecek
depoyu kullanımdan çıkart (dismount).
2)
Komut
satırından deponun dosyalarının bulunduğu klasöre geç.
3)
PATH
c:\Program Files\exchsrvr\bin komutunu ver. Bu komut ile bundan sonra verilecek
komutların c:\Program Files\exchsrvr\bin klasöründe aranacağını belirtmiş
oluyoruz.
4)
Eseutil
/d priv1.edb : priv1.edb dosyasını (ve ilişkili .stm dosyasını) birleştirir
(defragment).
5)
Eseutil
/p priv1.edb : priv1.edb dosyasını (ve ilişkili .stm dosyasını) onarır
(repair).
6)
Depoyu
kullanıma sok (mount).
Birden Fazla Exchange Server Kullanımı
Microsoft bir
Exchange Server başına ortalama 3000 MAPI istemci öneriyor. Dolayısı ile
kullanıcı sayısı arttıkça yeni Exchange sunucular kullanmak gerekir.
Ortamda birden
fazla Exchange Server varsa, kullanıcı için posta kutusu yaratırken posta
kutusunun hangi sunucuda bulunacağı seçilebilir. Var olan kullanıcıların posta
kutuları da bir Exchange Server’dan bir başkasına taşınabilir (Move).
MAPI ve MIME İstemciler Arasındaki Fark
Posta kutusu taşındığında MAPI clientlar hemen uyum sağlıyor: Outlook programı eski Exchange sunucuya bağlanmak ister. Exchange sunucu, kullanıcının posta kutusunun başka bir Exchange Server’da bulunduğunu AD’den öğrenir, Outlook’u yeni Exchange Server’a otomatik olarak yönlendirir.
Internet protokolleri ise bu kadar akıllı değildir. Onlarda sunucuyu elle değiştirmek gerekir. Bu da, çok kullanıcının ve çok sayıda Exchange Server’ın bulunduğu, posta kutularının sıklıkla taşındığı yerlerde sorun olur.
Internet Protokolleri İçin Çözüm: Front-End, Back-End Sunucu Yapısı
Front-End: Ön uç
Back-End: Arka uç
Front-End Exchange Server’lar posta kutusu içermezler. Posta kutuları back-end sunucularda durur. Front-end sunucular kendilerine gelen istekleri arkadaki doğru back-end sunucuya yönlendirirler. Kullanıcının posta kutusunun hangi sunucuda durduğu bilgisini AD’den alırlar.
Kullanıcının posta kutusu bilgisi “AD Users and Computers” konsolunda kullanıcının üzerinde, “Exchange General” sekmesinde görülebilir.
Front-End sunucular Recepient Update Service’ler için sunucu olmamalı, Offline Address List için sunucu olmamalıdır.
Bir Exchange Server’ı ön-uç sunucu olarak işaretlemek kolaydır: ESM’de ön-uç olacak Exchange Server’a sağ tıklanıp özelliklerine geçilir, “This is Front-End Server” kutusu işaretlenir.
İşlemler
1.DNS’de yeni etki alanına karşılık gelen zone’u yarat. Zone altında etki alanının e-posta sunucusu için Mail Exchanger (MX) ve host (A) kayıtlarını yarat.
2.ESM’de yeni etki alanı için yeni depo (store) yarat ya da varolan depolardan birini belirle.
3.ESM’de
Recepients Policies’de yeni bir alıcı ilkesi oluştur. Alıcı ilkesinin yalnızca (2)’de
belirlenen depoya uygulanmasını sağla. Alıcı ilkesinin e-mail adress sekmesinde yeni etki alanının e-posta
adresini belirt. Bu işlemden sonra, o depoda bulunan posta kutularının e-posta
adresi yeni etki alanını gösterecektir.
4.İşlemler bitti ama bu işlemin sonucunda kullanıcının oturum açma (logon name) ve eposta adresi birbirinden farklı oldu. Oturum açma adını e-posta adresi ile aynı yapmak için “Active Directory Domains and Trusts” konsolunda yeni “UPN suffix” tanımla.
UPN
UPN: User Principal Name
Suffix: Son ek. Burada oturum açma adı (logon name) kısmında @
işaretinden sonra gelen kısım.
Bilgisayardaki bilgileri yedeklemek gerekir. Yedekleme, dosyaların özel bir kopyalama yöntemi ile bilgisayarın dışına çıkartılması demektir.
|
C:\LOGO |
Archive Attribute |
|
firma1.dat |
√ |
|
stok1.dat |
√ |
|
cari1.dat |
√ |
|
firma2.dat |
√ |
|
stok2.dat |
√ |
|
cari2.dat |
√ |
|
firma3.dat |
√ |
|
stok3.dat |
√ |
|
cari3.dat |
√ |
Dosyaların özniteliklerinde Archive kutusunun işaretli olması dosyanın arşivlenmeye (yedeklenmeye) hazır olması demektir.
Hangi dosyaların yedeklendiğine ve dosyaların Archive özniteliğinin değiştirilip değiştirilmemesine bağlı olarak değişik yedekleme türleri vardır:
1.Copy: Gösterilen yerdeki tüm dosyaları yedekler, dosyaların Archive özniteliğine dokunmaz. (Yedeklendiklerini göstermek üzere Archive kutusunu temizlemez.)
2.
3.Incremental: Gösterilen yerdeki son yedekten sonra değişmiş doayaları yedekler ve bu dosyaların yedeklendiğini göstermek üzere Archive özniteliğini değiştirir.
4.Differential: Gösterilen yerdeki son yedekten sonra değişmiş dosyaları yedekler ve bu dosyaların yedeklendiğini göstermek üzere Archive özniteliğinde değişiklik yapmaz.
5.Daily: Gösterilen yerdeki o gün değişmiş dosyalara yedekler, dosyaların Archive özniteliğine dokunmaz.
Pazartesi Salı Çarşamba Perşembe Cuma
1. Normal Normal
2.
3. Normal Diffrential Differential
Disaster günü
Exchange verileri
iki yerde durur:
1.Active Directory veritabanı
2.Exchange Veritabanları (Store’lar)
AD veritabanı DC’lerde system state’nin bir öğesidir. DC’lerde system state yedeği alınarak bu bilgi yedeklenir.
Bir Exchange Server’daki tüm storage grouplar (ve bu gruplardaki store’lar) o bilgisayarda “Exchange Information Store”u oluşturur. Bilgisayardaki Exchange Information Store bütünüyle yedeklenebilir ya da Information Store’u oluşturan bir storage group tek başına yedeklenebilir ya da bir storage group içindeki tek bir store tek başına yedeklenebilir. Yedekten dönülürken de aynı şey yapılabilir: Bütün Information Store dönülebilir, tek bir depolama grubu dönülebilir ya da bir depolama grubundaki tek bir depo dönülebilir.
Not: Exchange verilerini yöneten hizmet “Microsoft Exchange Information Store” adındaki hizmettir.
Exchange’in yedeği, Exchange hizmetleri çalışırken (online) alınabilir.
İşlemler:
1.Geri dönülecek depo ya da depolar dismount edilecek (kullanım dışına çıkartılacak, çevrimdışına çıkartılacak).
2.Geri dönülecek depo üzerinde Database sekmesinde “This database can be overwritten by a restore” kutusu işaretlenecek.
3.Backup programında restore yapılacağı belirtilecek, restore edilecek depo ya da depolar seçilecek.
4.Backup programında “Last restore set” kutusu işaretlenecek, restore sırasında işlemler için bir geçici alan (temporary folder) belirtilecek, “Mount database after restore” kutusu işaretlenecek ve restore yapılacak.
5.ESM’de restore edilen store’lar denetlenecek,
kullanıma sokulmamış (