ADSL Nedir?
Fatih Yurttaş (fatih_yurttas@yahoo.com) 26/01/2006
2003 yılında ülkemizde kurulmaya başlanan ADSL santralleri son sürat büyümeye devam ediyor. 2004 yılında Ankara’daki toplam santral sayısı bir elin parmağını geçmeyecek kadar az iken şu anda DSL gitmez denilen çok sevgili murat hocamızın oturduğu Batıkent-Ostim bölgesinde bile toplam 12 tane adsl santrali bulunmaktadır. (2005 Aralık ayı itibarı ile.)
ADSL(Asymetric Digital Subscriber Line): Asimetrik Sayısal Abone Hattı. Açılımını merak edip de bakmayan yoktur heralde (Mehmet Ali Erbil dahi yarışmasında sordu, karşılığında araba verdi ama bilemediler tabi)
Burda önemle vurgulanması gereken iki başlık var.Asimetrik ve Sayısal.
Peki nedir Sayısal ???
Dial-Up bağlantıyla internette sürünmeyen yoktur heralde (önceden sörf diyorduk ama ADSL i gördükten sonra sürünmek tabiri daha uygun oluyor).
Dial up bağlantıda Telekom tarafından tahsis edilen normal telefon hatları üzerinden İnternete erişim yapabiliyoruz. Ülkemizde alt yapı olarak normal telefon hatları için yeteri sayıda PSTN santrali bulunmaktadır. Bu da Dial up internet erişimini kolaylaştırmaktadır. Ancak bakır tel üzerinde gerçekleşen iletişim her iki uç noktada bulunan modemlerin, analog sinyalleri bilgisayarın anlayabileceği sayısal sinyallere, bilgisayardan alınan sayısal sinyalleri analog sinyale çevirmesiyle gerçekleşiyor. Bu da aynı anda iletişim esnasında her iki uç noktada dört ayrı işin yapılması anlamına geliyor. ADSL de her iki uç noktada bulunan DSL modemler sayesinde sinyaller herhangi bir çevrime uğramaksızın sayısal olarak alınır ve gönderilir. Bu da mevcut hızın artması için başlıca nedendir. Ama ADSL’de normal ses görüşmelerinden çok daha büyük frekanslarda iletişim gerçekleştiği için santralle kullanıcı arasındaki mesafe arttıkça sinyallerin gürültüden etkilenme olasığı artacak, veri iletiminde datanın bozulması yada hattın sürekli olarak kopmasına neden olacaktır.
Yukarıda bir adsl hizmetinin genel bir şeması çizilmiş durumda.Telefon sistemi tasarlanırken normalde sadece ses iletimi göz önüne alındığında, normal bir insanın sesinin 4000 Hertz’lik bir frekans aralığında çok fazla kayba uğramadan aktarılabileceği görülmüş ve telefon sistemi buna gore tasarlanmıştır. Ses sinyalleri 4 KHz lik aralık içerisinde olmalıdır. Bunu sağlamak için bu frekans bandının dışındaki frekanslar santralde filtrelenmekte yani yok olmaktadır. Dolayısıyla 4 KHz üzeri sinyallerin analog sinyal çevirici özel cihazların (modem gibi ) kullanılmadan karşılanması mümkün olamayacağı ve bu cihazlarda da DSL sinyalleri karşılanamayacağı için DSLAM denilen santraller kurulmuştur.
DSLAM (Digital Subsciber Line Access Multiplexer): ADSL servis sağlayıcıları kullanıcıların hatlarından gelen bağlantıları biraraya getirip İnternete çıkarmak için DSLAM kullanırlar. Bir çeşit ağ cihazıdır ve bir tarafı güçlü bir internet omurgasına bağlıdır (ATM Omurgası). Statik, dinamik IP adresleme ve routing işlemlerini yapan da bu dslam lerdir. Türkiyede DSLAM santrallerinin üretici firmaları Alcatel ve NEC dir. Örneğin şu anda Türkiye’de en son kurulan santraller Alcatel firmasına ait A 7300 LTE XD ve A 7300 LTY XS santralleridir.
ADSL i anlatıp ATM teknolojisinden bahsetmemek mümkün değil.ancak ATM i ADSL’ye parantez olarak anlatmak, hakkını vermek için yeterli olmayacaktır.
Türkiye’de Adsl Servis sağlayıcılığı sadece Türk Telekom tarafından yapılmaktadır (haksız rekabet ama alternatifi yok). Her ne kadar Superonline, KOÇNET, TRNET, Birnet gibi ISS ler ADSL hizmeti sunduklarını söyleseler dahi bu servis sağlayıcılara ait ne bir PSTN santrali ne de DSLAM ler bulunmaktadır. Bu işten para kazanıyorlar mı diye sorarsanız inanın sadece bu hizmeti vermedik dememek için bu işi yaptıklarını söyleyebiliriz.
Türk Telekom Adsl abonelik sistemini çok
sistematik bir şekilde oluşturmaktadır. Öncelikle başvuru için türk telekomun
sayfasını ziyaret edip bir santral kontrolünden geçmeniz gerekiyor(Call
center’dan da sorulabilir).yani bulunduğunuz bölgede size hizmet verebilecek
mesafede bir dslam varmı?(mesafe telekom kayıtlarında
Gerekli başvuru işlemleri tamamlandıktan
sonra yine Telekom tarafında işler gayet seri bir şekilde işlemektedir. Repartitör
denilen birim PSTN ile DSLAM arasındaki gerekli fiziksel işlemleri takip
etmekte ve işlemleri tamamladıktan sonra port üzerinde tanımlanması gereken
işlemler için başvuruyu NMS (Network Management Services) denilen birime
göndermektedir. Her kullanıcı için santralde port üzerinde tanımlanan bazı özel
değerler vardır
Örnek:
ABONE
ID: 1806250651 (
Türkiye genelinde abolere verilen 18 ile başlayan ve akabinde santrali ve
portunun tahsis sırasına göre verilen özel bir numara)
USER NAME :falanca@ttnet ( İnternet erişim kullanıcı
adı. sonunda bulunan @ttnet ifadesini Türk Telekom servis sağlayıcı domaini
olarak adlandırabiliriz. Tanımlamasını bu şekilde yapan aboneler otomatik
olarak santralden bir IP adresi(statik ya da dinamik) alarak rahatlıkla
internete çıkabilirler. @ttnet ifadesini yazmadığınız ya da yanlış yazdığınız
durumlarda kullanıcı adı yada şifre hatası almayacak doğrudan 172 ile başlayan
bir APIPA havuzuna düşeceksiniz.(windows’daki 169.254 ile APIPA adresleri gibi)
PASSWORD :3123333333 ( şifre değil parola :-) )
VCI NUMARASI : 51 (Virtual Chanel Identifier- ATM
teknolojisinin bir özelliği)
Gelelim bu başkasının hesabını
kullanabilme ya da kullanamama meselesine. Meraklıları varsa hemen söyleyeyim
elbette başkasının ADSL hattını kullanmak gibi bir şansınız var (türkiyede
dağıtılan kullanıcı adı ve şifre sistematiği bu şekilde devam ederse kimin eli
kimin cebinde meselesine dönecek). Ama öncelikli olarak başkasının hattını
kullanma gibi bir niyetiniz varsa sizin de o hizmete sahip olmanız
gerekmektedir. İnanır mısınız Türkiyede kendini uyanık zanneden bazı
vatandaşlar evinde ADSL hizmeti olmamasına rağmen bir ADSL modemi temin ederek
başkasının hattını kullanabileceklerini düşünüyorlar.eee yıllarca başkasının
dial-up aboneliğini kullanmış (alışmış kudurmuştan beterdir).
Evinizde
bulunan ADSL hizmeti üzerinden başkasının kullanıcı adı ve şifresini kullanmak
mümkündür. Size tahsis edilen port
üzerinden başkasının kullanıcı adı ve şifresi ile bağlanabilirsiniz. Çünkü NMS
user name ve parola havuzunda böyle bir kullanıcı adı şifresi vardır. Ancak
kullanmış olduğunuz kimlik bilgilerine ek olarak tanımlanmış VCI numarası
sadece bulunduğunuz ilçede yada semtteki santralde özel olarak tanımlanmış bir
numaradır ve başkasının hesabını kullandığınız anda Telekom kontrol
mekanizmasında
kullanıcının VCI'ı uyumsuz şeklinde bir mesaj alınacaktır. Telekom sürekli
olarak abone sistemlerini gözlemlememektedir.ancak hesabını kullandığınız abone
internete giremeyeceği için doğrudan ADSL arızayı arayacak ve arıza ekibi
kontrolünün daha ilk 10. saniyesinde bunu tespit edecektir. Kaydı açıp bağlı
bulunduğu santrale gönderdiğinde ise NMS durumu anlayıp hatta giren kişiyi
telefonla arayacak ve" Lütfen Başkasının ADSL hizmetini kullanmayınız aksi
takdirde hakkınızda yasal süreç başlatılacaktır." gibi bir mesaj
iletecektir.
Peki başkasının hattıını kullanmanın
ne yararı var?
Ama kotalı bir hesap kullanıyor ve
kotanızın dolma endişesiyle İnternette ürkek ürkek dolaşıyorsanız bunu yaparak
sınırlı bağlantıdan kurtulabilirsiniz (vicdanınız el veriyor ise).
ADSL Türkiye’de maximum 2048/512 kbps hızında sunulmaktadır. Simterik DSL denilen SDSL ise 2048/2048 kbps hızına ulaşmaktadır. ADSL nin ulaştığı maximum hız 8192/2048 kbps dir. Santral alt yapısı,Türkiye yaşam standartları ve telekomünikasyon tekelciliği şu anda ADSL hizmetini bu maksimum seviyede kullanılmasına müsade etmemektedir.
Aslında DSL ile ilgili bahsedeceğimiz çok fazla konu var ama şimdilik yazımı burada bitiriyorum: Belki diğer kısmını ADSL 2 başlığı altında sunmak daha mantıklı olacak.
Sağlıcakla ve internetle kalın.
(sorularınız için fatih_yurttas@yahoo.com)